Trekaway: August 2017

आसावा किल्ला

Aasava Fort

नाला पार करून आल्यावर समोर दिसणारा आसावा गड

https://youtu.be/jfyXxVza7xs

गडावर वाट कशी जाते, पाहण्यासाठी मी बनविलेल्या विडिओची youtube लिंक वर दिली आहे.

मुंबई ते बोईसर

रेल्वेने पश्चिम रेल्वेने बोईसर स्थानकात उतरावे.

सकाळी ५. ४० ची दादरवरून चर्चगेट-डहाणू लोकल आहे

डोंबिवली वरून सकाळी ५.४० ची बोईसर शटल आहे. ६. ५६ ला विरार वरून सुटते , ती ८. १०ला बोईसर ला पोहचते.

७.४० ची विरार- डहाणू लोकल ८. २८ बोईसरला पोहचते

बोईसर पश्चिमला नवकर नाक्यावरून वारंगडे गाव, विराज फॅक्टरी शेअर टमटम रिक्षा १५ मिंनिताट पोहचवतात. प्रत्येकी १० रुपये घेतात

संपूर्ण जुलै महिना वयक्तीत कामात व्यस्त असल्यामुळे, महिन्यातील एकही रविवारी ट्रेक करता आला नाही. पण महिन्याचा शेवटच्या आठवड्यात मला शनिवारी जादा सुट्टी असल्यामुळे, शनिवारी ट्रेक करायचा ठरवलं. कुठे जायायचा, तर प्रणवने आसावा गड सुचविला. पण अजुन काही पर्यायाचा विचार करून शुक्रवार पर्यंत आसावाच करायचा ठरवल.

आसावा किल्ला पालघर जिल्ह्यातील बोईसर पूर्वेला रेल्वे स्थानकापासून ८ कि.मी अंतरावर आहे. त्यासाठी तुम्हाला वारंगडे गावी, विराज फॅक्टरी जवळ उतरायला लागते. टमटम किंवा बसने १०ते १५ मिनट लागतात.

प्रणव सकाळी ५.४० ची डोंबिवली-बोईसर शटलने येणार होता. म्हणून मी दादर वरून ५.४० ची डहाणू लोकलने न जाता. ५.४५ ची विरार जलदने विरारला उतरून ती शटल पकडावी असा विचार केला होता. पण मला ५.३५ ची विरार जलद मिळालामुळे, मी ५.२५ ला वसईला पोहचल्यामुळे, वसईलाच बोईसर शटल पकडली. बोइसरला पोहचेपर्यंत ८. १० झाले होते.

माझ्या मते, डोंबवली -बोईसर शटल बोईसरला जरा उशिराच पोहचते. त्यामुळे नंतरची विरार-डहाणू शटल ७.४० ला विरार वरून सुटते, ती बोईसरला ८. २८ ला पोहचवते. किंवा सकाळी ५.४० ची डहाणू लोकल लवकर असल्यामुळे ७. ४० ची शटल विरार वरून पकडू शकतात. काळदुर्ग किंवा आसावागड सोपे असल्यामुळे कमी वेळेत होतात त्यासाठी ७. ४० ची विरार-डहाणू शटल पकडून आरामात जाऊ शकतात.

बोईसर पश्चिमेला आम्ही नाश्ता केला आणि वारंगडे गावासाठी रिक्षा कुठून मिळतात विचारू लागलो. बोईसर पश्चिम ते वारंगडे गाव सतत शेअर टमटम (वडाप) असतात. म्हणून आम्ही एसटी साठी वेळ न घालवता टमटम साठी गेलो. वारंगडे साठी नवापूर नाकयावरून टमटम भेटतात. त्यासाठी स्थानकाबाहेरून मुंबईचा दिशेने थोडा पाठी जायायला लागते. टमटमने प्रत्येकी १० रुपये घेतात. रिक्षावाल्यांना वारंगडे गाव, विराज फॅक्टरी सांगितल असता तुम्हाला बरोबर त्याठिकाणी सोडतात.

विराज फॅक्टरीचा (उजव्या) बाजूने एक रस्ता गावात जातो. त्या रस्त्याने ५ते १० मिनटात आपण गावात पोहचतो. पण गावात पोहोचायचा आधी आपल्याला एक ओढा गावातून वाहताना दिसतो. त्या ओढ्याचा पलीकडे एक वाट जाते. तो ओढा ओलांडून त्या वाटेने सरळ चालत राहिले असता आपल्याला आसावा किल्ला दिसतो.

आपण थोडा पुढे पोहचलो असता समोर एक नाला किंवा छोटा कालवा आडवा गेलेला दिसत . गडावर जाण्यासाठी उजवीकडेची वाट धरावी. नाला/ छोटा कालवा बहुतेक धरणाचे पाणी दुसऱ्या धरणात किंवा इतर पाणी प्रकल्पांना पाणी सोडण्यासाठी बनवला आहे. त्यामुळे हा नाला दोनही दिशेला खूप लांबपर्यंत गेलेला आहे. नाल्याला लागून एक मोठी वाट डावीकडे आणि एक उजवीकडे जाते.

नाला पार करून गडावर जाण्यासाठी ३ छोटे पूल लागतील. पहिला पूल आपल्याला ज्याठिकाणी डावीकडे आणि उजवीकडे जाण्यासाठी वाट आहे, तिथे आहे. पहिला पूल तुम्हाला मिळेलच असा नाही. कारण आम्ही त्या वाटेजवळ पोहचण्याचा आधी,आम्हाला मधेच दोन वाटा लागल्या. त्यात आम्ही उजवी वाट धरली त्यामुळे आम्ही पहिल्या पुलाच्या थोडा पुढे आलो. उजिवाकडे पुढे गेल्यावर आणखीन दोन पूल दिसतात. हे दोन्ही पूल एकमेकांचा जवळच अंतरावर आहे ( त्यात आधीचा लहान आहे आणि पुढचा थोडा मोठा आहे). ह्यात जो दुसरा पूल (म्हणजेच तिसरा पूल) आहे, त्या पुलावरून नाला पार करायला लागतो.

नाला पार केल्यावर एक वाट वर डोंगरावर जाते. हि वाट चांगली रुळलेली आहे. त्यामुळे तुम्ही न चुकता गडावर पोहचता. गडावर जाणारी वाट गडाचा डोंगराला लागून असलेल्या छोट्या डोंगरावरून गडावर जाते. त्यामुळे तुम्ही तासाभरात गडावर पोहचतात.

गडावरील वर्णन
गडाचा माथ्यावर पोहचण्याआधी पहिली तुम्हाला छोटी तटबंदी दिसते. तटबंदीचा बाजूने आपण गडावर पोहचतो. गडाचा माथ्यावर पोहचल्यावर तुम्ही उजिवाकडून किंवा डावीकडून गड पाहायला सुरवात करू शकतात. आम्ही डावीकडून सुरवात केली.

डावीकडे पहिल्या दोन पाण्याचा टाकी दिसतात. पहिली टाकी लांब आयताकृती आहे. त्याला चिकटूनच वर दुसरी छोटी चौकोनी आहे. ह्या टाकीचा वरच लागून गडाची सर्वोच जागी भगवा झेंडा लावला आहे. डावीकडे म्हणजे उत्तरेला तुम्हाला खालील वारंगडे गाव आणि विराज फॅक्टरी चा पूर्ण परिसर दिसतो. झेंडयाचा जवळून समोर पूर्वेला. दोन टाकीच्या विरुद्ध दिशेला म्हणजेच पाठी खाली गेलो असता. गडावरील सगळ्यात मोठी पाण्याची टाकी दिसते. हि टाकी झेंड्या जवळून हि दृष्टीस पडते. टाकीचा दिशेने जाते वेळी टाकीजवळ आपल्याला कातळ लागतो. त्या कातळात कोरलेल्या पायऱ्या आहेत. पण त्या झिजलेल्या अवस्थेत आहे. त्यामुळे कळून येत नाही. हि टाकी आयताकृती आहे. साधारण २० फूट खोल आहे, तसेच २० फूट लांब आणि १५ फूट रुंद आहे. टाकीत उतरण्यासाठी विहिरीप्रमाणे लहान पायऱ्या आहेत. टाकीची एका बाजूची भिंत कोपऱ्याला कोसळल्यामुळे टाकीत पाणी साचत नाही.

टाकी बघून आम्ही पाठी फिरून वर झेंड्या कडे न जाता, डावीकडे दक्षिण दिशेने गेलो. डावी कडे गेलो असता प्रथम एक जोत्याचा चौथरा लागतो. हा चौथरा आपल्याला चौथऱ्याच्या बाजूने खाली आल्यावरच दिसण्यात येतो. त्या चौथऱ्याच्या थोडा खाली, एकदम समोर गडाचा दरवाजा दिसतो.

दरवाजाचा डाव्याबाजूला असलेल्या चौथऱ्यामुळे दरवाजा ओळखण्यात येतो. अन्यथा दरवाजाचे काही अवशेष दिसत नाही. तुम्ही दरवाजाने खाली उतरल्यावर तुम्हाला दरवाजाची खालील चौथरा दिसतो. दरवाजाचा पायऱ्या उध्वस्त झाल्याने मुळे पायऱ्या राहिल्या नाही आहेत. त्यामुळे उतरतेवेळी जपून उतरावे लागते. दरवाजाचा वाटेने खाली जातो तेव्हा दरवाजा पासून काही अंतराजवळच कातळात कोरलेल्या पायऱ्या दिसतात

दरवाजाचा वर म्हणजेच आत डाव्या बाजूला चौक्यांचे / घराचा जोत्याचे अवशेष दिसतात. ह्या दरवाजाने वाट खाली गुहे जवळून कोरडीपाडा गावात जाते. ( कोरडीपाडा गाव बहुतेक मुख्य गाव गुंडाळे मध्येच आहे. पण कोरडीपाडा म्हणजेच गावातील एक वाडीचे नाव असावे. गावातच सध्याचे सहलीसाठी प्रसिद्द असणारे मामाच गाव रिसॉर्ट आहे. )

पण दरवाजाने खाली न उतरता, आम्ही उजवीकडे पश्चिमेला गेलो. उजिवाकडे गडाची चांगल्या अवस्थेत असलेली, गडावरची सगळ्यात मोठी तटबंदीची भिंत दिसते. पण हि तटबंदी बघण्यासाठी आपल्याला खाली उतरायला लागते कारण दरवाजाचा उजवीकडून आल्यावर आपण ह्या तटबंदीचा वरती असलेल्या चौथऱ्यावर येतो. त्यामुळे हि तटबंदी बघण्यासाठी खाली उतरायला लागते. किंवा दरवाजाने खाली उतरून उजिवाकडे वाट वर तटबंदी जवळ जाते. त्यामुळे पूर्ण तटबंदी दिसते. तटबंदीवरून आपण जर पाठी (उत्तरेला) गेलो असता. आपण पहिल्या तटबंदी जवळून गडमाथ्यावर आलो तिथे पोहचतो.

गडावरून फक्त पश्चिमेला सोडला तर दूरवरचा डोंगररांगा दिसतात. त्यात मुख्य म्हणजे दक्षिणेला काळदुर्ग आणि त्या जवळील पालघर- मनोर रस्त्यावरील धरण दिसते. पूर्वेला सूर्या नदी, उत्तरेला खाली वारंगडे गावाचा परिसर आणि पश्चिमेला बोईसर शहराचा परिसर दिसतो

गुहेजवळ पोहचण्याचे आणि गुहेतील वर्णन
आम्हाला गुहा पण बघायची होती. वर सांगितल्याप्रमाणे आम्ही गडाचा दरवाजाचा वाटेने खाली उतरलो. हीच वाट पुढे तुम्हाला कोरडीपाडा (मामाचा गाव) गावात घेऊन जाते. ह्या वाटेवर दुर्गप्रेमीने दगडावर जागोजागी बाणाचे चिन्ह केले आहेत. त्यामुळे खूप मदत होते. हि वाट त्याकाळी बहुतेक पक्की असावी कारण अजून एके ठिकाणी एका कातळात झिलेल्या काही पायऱ्या मिळतात. गडावरून आम्ही १५ ते २० मिनटात गुहे जवळ पोहोचलो. गुहा नैसर्गिक बनलेली आहे. सुरवातीला आपल्याला एक छोटी गुहा लागते. त्याला लागूनच पुढे मोठी गुहा आहे. नैसर्गिक गुहा असल्यामुळे गुहेचा तोंड रुंदीला लांब आहे. गुहेची तोंडाची उंची साधारण ६ ते साडे सहा फूट आहे. गुहा आत मध्ये निमुळती होत जाते.

पावसामुळे गुहेत खोलगट भागात थोडा पाणी साचला होता. गुहा २५ते ३० फूट आडवी रुंद आणि आता मध्ये हि तेवडीच लांब होती. गुहेत एक ३ फूट उंचीचा मुंग्यांचा वारूळ सारखा उभा दगड आहे. शुक्रवारी म्हणजेच आदल्या दिवशी नाग पंचमी होती. त्यामुळे गावातल्या लोकांनी त्या दगडाला हार घालून पूजा केली होती. आमचा पाठून आलेल्या गावातल्या मुलाने आम्हाला सांगितले या दगडात पहिले साप राहत असे . त्यामुळे लोक त्याची पूजा करतात. हि गाववाल्यांची श्रद्धा असावी.

गुहेचा एक बाजूचा तोंडावर जुन्या बांधकामाची साधारण भिंत ३ फूट उंचीची भिंत दिसते. हि भिंतअर्धवर्तुळाकार आहे. भिंत किती जुनी आहे ह्याचा अंदाज मला आला नाही. भिंत गुहेचा मोठया तोंडावर बांधली आहे. पण भिंत मध्येच पूर्ण तुटलेली आहे. एका बाजूला गुहेच्या कोपऱ्यातून भिंत चालू होते, त्या भिंतीवरती अर्धी नवीन दगडाची सिमेंटने भिंत बांधली आहे. ते भिंत पाहताच कळून येते. त्या भिंतीमुळे गुहेचा बाजूला एक छोटी गुहा झाली आहे. माझ्या अंदाजे बहुतेक त्याकाळी गुहेत पाणी साठवण्यासाठी भिंत बांधली असावी . कारण ज्या ठिकाणी भिंत आहे तो भाग थोडा खोलगट आहे . त्याकाळी भिंतीमुळे कमीतकमी गुडघा किंवा कंबरेएवढे पाणी गुहेत साचत असावे. गुहेची लांबी रुंदी बघता, गुहेतील पाणी सुकल्यानंतर २५/३० लोक आराम के साथ राहतील. गुहेचा बाहेरून खालील कोरडीपाडा, गुंडाळे गावाचा पूर्ण परिसर दिसतो.

गुहेचा बाजूने खालील कोरडीपाडा गावात (गुंडाळे गाव) पोहचण्याचा वर्णन
आम्ही गुहा बघून झाल्यानंतर पुन्हा गडावर न जाता, खाली कोरडीपाडा गावात उतरायचा विचार केला. आम्ही विचार करत होतो वाट सापडेल कि नाही, कारण खाली पूर्ण जंगल दिसत होता. पण आम्ही गुहेतून गाव कुठेचा दिशेने आहे ते नीट बघून ठेवला. गावाचा दिशेने आम्हाला वाट शोधत जायायचा आहे असा ठरवून पुढे चालू लागलो . पण कुठचा तरी दुर्गप्रेमीने खाली कोरडीपाडा गावा पर्यंत बाणाचे चिन्ह करून ठेवले होते, त्यामुळे आम्हाला वाट शोधायला लागला नाही.

माझ्या मते, तुम्ही जर अनुभवी ट्रेकर असाल तरच ह्या वाटेने जावे.

कोरडीपाडा गावाची वाट वारंगडे गावातील वाटे सारखी सोपी नाही. कोरडीपाडातून चढाई केली तर गड मध्यम श्रेणीत मोडता येईल. बहुतेक वाट दगडातून आहे. पावसात बहुतेक ठिकाणी पाण्यामुळे वाट निसरडी होत असेल. आठवडा भरात बहुतेक ह्याभागात मोठा पाऊस झाला नसेल त्यामुळे वाट निसरडी नव्हती वाटत. जर तुम्हाला वाटेत बाणाची चिन्ह दिसले नाहीत , तर वाट चुकण्याची दाट शक्यता आहे.

आम्हाला गुहे पासून खाली कोरडीपाड्यात उतरायला सवातास तास लागला.

कोरडीपाड्यातून मुख्य रस्त्या साधारण २ किमी असेल. कोरीडपाडयातून रस्त्याला पोहचेपर्यंत आम्हाला १५ मि. लागली. आम्ही दोन वाजेपर्यंत रस्त्याला पोहचलो. त्यामुळे आम्हाला २. ३४ ची दादर लोकल भेटली तर बर होईल, असा विचार करत होते. आम्हाला १० मिनिटाने बोइसर एसटी भेटली. बोईसर पोहचेपर्यंत २. ३५ झाले होते. पण लोकल ५ मिनटं उशिरा असल्यामुळे आम्हाला मिळाली.

गडावर गुंडावले गाव, कोरडीपाडा किंवा मामांचा गावचा बाजूने चढाई करायची असेल, तर एसटीने उतरण्यासाठी पेट्रोल पंम्प लक्षात ठेवा.

नाल्यावरील तिसरा पूल (किंवा तुम्हाला पहिला नाही भेटला तर हा दुसरा पूल). हा पूल पारकरून जायायला लागते.

वारंगडे गावातून रस्त्याने विराज फॅक्टरीचा बाजूने . नाला पार करून नंतर पुलाचा दिशेला जाऊन. पूल पार करून वर ह्या वाटेने आपण वर येते. मी फोटोत अंदाजे दाखवायचा प्रयत्न केला आहे.

गडाचा माथ्यावर पोहचण्याआधी दिसणारी तटबंदी, ह्या तटबंदीचा बाजूने गडाचा माथ्यावर वाट जाते. खालील फोटोत तटबंदीचा बाजूने जाताना काढलेला फोटो.

गडावरील लागून असलेल्या दोन टाक्या

गडावरील सगळ्यात मोठी टाकी.

प्रणव

गडावरील सर्वोच जागी दिसणारा भगवा झेंडा. आणि खाली विहिरीचा कातळात दिसणाऱ्या पायऱ्या . खालील फोटोत हि दिसत आहे खालील फोटोत पायऱ्या दिसतात आपण त्या पायऱ्यांवरून खाली येतो. वरील फोटोत फक्त एवढ्याच पायऱ्या दिसतात.

टाकीचा बाजूने काढलेला फोटो.

गडावरून दिसणारा वारंगडे गावाचा दृश्य

हा चौथरा, बाजूने खाली आल्यावर दिसतो. हे खालील फोटोत पाहिल्यावर कळून येईल.

वरील चौथऱ्या वरून समोर दिसणारा दरवाजा. दरवाजा डावीकडील चौथऱ्यामुळे कळण्यात येतो. हे फोटो कळण्यात येते.

दरवाजाच्या डावीकडे दिसणारे चौथरे

दरवाजा उतरल्यावर दिसणारा दरवाजाचा चौथरा आणि दरवाजाला पायऱ्या नाही आहेत. बाजूला वर चढण्यासाठी बाणाचा चिन्ह केला आहे

दरवाजाने एकदम थोडा खाली उतरल्यावर डावीकडे ह्या कातळात खोदलेल्या पायऱ्या दिसतात.

दरवाजाने खाली उतरून उजवीकडे फोटोत दिसत असलेल्या वाटेने आलो असता हि तटबंदी दिसते. किंवा दरवाजने खाली न उतरता उजवीकडे गेलो असता. ह्या तटबंदीचा वरती आपण पोहचतो त्यामुळे आपल्याला हि तटबंदी उडिमारून खाली उतरून बघायला लागते.