प्राचीन कर्नाटक - भाग १

लेपाक्षी मंदिर, देवाणहल्ली किल्ला,
टिपू जन्मस्थळ आणि बेंगळुरू संग्रहालय

कर्नाटकची हि माझी दुसरी सैर. पहिली माझी खेप बिजापूरला झाली. पण ती फक्त दोनच दिवसाची होती. पण ह्या वेळी पूर्ण आठवडा फिरलो. त्यामुळे तेथील एसटी बसेसचे जाळे किती चांगले आहे ते ही कळले. माझ्या प्रवासाचा अनुभव मी आठवण म्हणून हा ब्लॉग सहा भागात लिहिला आहे. त्यामुळे मी ह्या ब्लॉग मध्ये मंदिर वर्णन पेक्षा प्रवासाचे वर्णन जास्त केला आहे. प्रत्येक दिवसाचा एक भाग असा लिहले आहे.

तसा ही मला मंदिर वर्णन करता येत नाही. कारण मंदिर स्थापत्य कलाशास्त्र बद्दल, मला फार ज्ञान हि नाही. आणि मंदिराबद्दल माहिती काडून लिहायचे झाले, तर ब्लॉग खूपच लांबलचक झाला असता. सागर आणि सचिन दोघांना मंदिर स्थापत्य शैली बद्दल चांगली माहिती आहे. त्यामुळे मला ही त्यांच्या बरोबर मंदिर पाहण्याचा फायदा झाला.

मंदिर कितव्या शतकातील आणि कुठच्या राजवटीतील, हे सगळे मी विकिपीडिया वरूनच दिले आहे. फक्त काही विशेष वाटलं तर त्या मंदिराबद्दल एकदम थोडसे लिहायचा प्रयत्न केला आहे.

सागरने १२ ते १८ फेब्रुवारी असा, एक आठवड्याचा हळेबिडू, बेलूर अशी कर्नाटकच्या हसन जिल्ह्यातील अनेक मंदिरे करण्याची योजना तयार केली होती. पण सुरवात मात्र आम्ही आंध्रप्रदेश मधील लेपाक्षी मंदिराने केली आणि अखेरीस हवेरीचा जवळील मंदिर पाहून मुंबईला परतलो.

माझे नक्की नव्हते, पण शेवटच्या क्षणी मी जायचे ठरवले. सागरने पहिले लेपाक्षी मंदिर ठेवले होते. त्यासाठी त्यांनी बंगलोर वरून ओला किंवा उबर करून जायचे ठरवले होते. सागर, सचिन आणि मी असे आम्ही तिघेजण होतो. त्यामुळे ह्या पुढे मी प्रत्येक भागात जो काही खर्च लिहिला आहे. तो तिघांचे असा मिळून लिहिला आहे.

१२ फेब्रुवारी

पहिल्या दिवशी आमचा लेपाक्षी मंदिर, देवनहळ्ळी (Devanahalli) किल्ला, टिपू सुलतान जन्म स्थळ आणि बेंगळुरू संग्रहालय करून रात्री कडुर साठी जायचे होते.

लेपाक्षी मंदिर :

मुंबई ते लेपाक्षी मंदिर प्रवास निर्माण

लेपाक्षी मंदिर आंध्र प्रदेश राज्यामध्ये येते. पण मंदिर बेंगळुरू वरून साधारण १२२ किमी अंतर इतक्या जवळ आहे, आहे. त्यानुसार आपण मुंबई वरून विमानाने किंवा रेल्वेने सुद्धा येऊ शकतो. रेल्वेने हिदूंपुरम रेल्वे स्थानकला उतरून जायला लागते. हिंदुपुरम ते लेपाक्षी मंदिर अंतर १४ किमी आहे.

सचिन मुंबई वरून ट्रेन ने थेट मंदिराजवळ आला. त्याने मुंबई वरून मुंबई एक्सप्रेस ट्रेन पकडून हिंदूंपुरमला उतरला. ट्रेन ने पूर्ण एक दिवसाचा प्रवास करायला लागतो. त्याची ट्रेन सकाळी ७ वाजता हिंदूंपुरमला पोहचली.
मंदिरापर्यंत खाजगी रिक्षावाले त्याला २००ते ३०० रुपये सांगत होते. त्यामुळे तो स्थानकातून थोडा बाहेर मुख्य रस्त्यावर आला. तेथून तो शेअर रिक्षाने २० रुपयात मंदिराजवळ पोहचला.

सागर आणि मी बुधवारी रात्रीचा विमानाने बेंगलुरूला पोहचलो. थोडा १/२ तास विमानतळावर आराम करून. सकाळी पाच वाजता, १० तासासाठी १३रुपये किमी प्रमाणे ओलाची गाडी ठरवली. बेंगळुरू(केम्पेगोवडा आंतरराष्ट्रीय) विमानतळ ते लेपाक्षी मंदिर अंतर १०० किमी आहे. विमानतळ हे शहराच्या बाहेर आहे.
अंतर बघता आम्हाला वाटले ३ तास लागतील. पण बेंगळूर-हैद्राबाद महामार्ग चांगला असल्यामुळे, आम्ही अवघ्या सव्वा तासात पोहचलो.

आम्ही ६.४५ पर्यंत मंदिराजवळ पोहचलो. आम्ही पोहचल्या नंतर १५/२० मिनिटांनी सचिन ही पोहचला.

मंदिराच थोडक्यात वर्णन :

मंदिर सोळाव्या शतकातील विजयनगर राजवटीच्या शैलीतील आहे. मंदिराचे मुख्य दैवत वीरभद्रेश्वर आहे.
मंदिर सुंदरच आहे पण विशेष म्हणजे मंदिरातील झुलता खांब जास्त आकर्षणाचा विषय आहे. मंदिराच्या मंडपाच्या खांबावर सुंदर मूर्ती शिल्प आहेत. तसेच मंदिराच्या बाहेरील मंडपाचा आतील छतावर पुरातन कथेची चित्र रेखाटलेली आहे. मंदिरात फक्त मुख्य अंतर मंडप सोडला तर बाकी सगळी कडे फोटो काढायला देतात. मंदिर परिसरात एक मोठी शिवपिंड शेषनागाच्या फण्यांनी छत्र धरलेली आहे.

मंदिर बघून आम्ही पुन्हा बँगलोरच्या दिशेने निघालो. त्याच दिशेला मंदिरापासून, साधारण अर्धा किमी वर रस्त्याच्या शेजारी मोठा नंदी आहे आणि रस्त्याच्या पलीकडे आत आपल्याला छोटा टेकडीवर, गरुडाचा मोठा पुतळा आहे. ह्या पुतळ्याचा टेकडीवर जात येते, पण आम्ही गेलो नाही.

देवनहळ्ळीचा किल्ला:

बंगळुरूला जातेवेळी, आम्ही देवनहळ्ळीचा किल्ला बघायला गेलो. हा किल्ला बंगळुरू रेल्वे स्थानक पासून ३७ किमी वर आहे. किल्ला महामार्गालाच लागूनच असल्यामुळे, किल्ल्याची तटबंदी रस्त्यावरून दिसते. किल्ल्याच्या तटबंदीच्या आत आणि बाहेर पूर्ण गाव वसलेले आहे, पण किल्ल्याची तटबंदी एक दोन ठिकाणी तुटलेली आहे तरीही किल्याच्या अर्ध्या तटबंदी वरून फेरी मारता येते. बुरुज आणि तटबंदी अजून ही चांगल्या अवस्थेत दिसतात. किल्यात आत श्री वेणुगोपाल स्वामींचे लहान प्राचीन मंदिर आहे. पण त्यावर सध्या नवीन बांधकाम केलेले दिसते. पण आतील खांब आणि भिंतीवरील जुनी शिल्पे अजूनही दिसतात.

टिपू सुलतानचा जन्म स्थळ:

किल्ला बघून आम्ही बाहेर निघालो. तेथून पुढे अंदाजे ४०० मीटर वर टिपू सुलतानचा जन्म स्थळ आहे. त्याचे जन्मस्थळ हे रस्त्यालाच लागून असलेले एक लहानसे स्मारक आहे.

ते बघून आम्ही पुन्हा विमानतळावर गेलो. तेथून पुन्हा बेंगळुरू शहरासाठी आम्ही वातानुकूलित बस पकडून गेलो. शहरापासून विमानतळ खूप लांब आहे. त्यामुळे बस प्रत्येकी २२५ रुपये तिकीट घेते.

बेंगळुरू सरकारी संग्रहालय (Government Museaum):

शहरात पोहचल्यावर आम्ही संग्रहालय बघायला गेलो. संग्रहालयात प्राचीन मूर्तीचा संग्रह आहे.

बेंगळुरू शहरामध्ये फिरण्यासारखे बरंच काही आहे, पण आमची संध्याकाळी ४ वाजता यशवंतपुर जंक्शन वरून कडुर साठी ट्रेन होती. त्यामुळे आमच्याकडे जास्त वेळ नव्हता. त्यावेळेत आम्ही फक्त संग्रहालय पाहून व तेथून बस पकडून आम्ही स्टेशनला गेलो.

दुसऱ्या दिवशी आमचा कडूर वरून अमृतेश्वर मंदिर, जवागलचे लक्ष्मीनरसिंह मंदिर, हळेबिडू अशी योजना होती. या योजने बद्दल कर्नाटक भाग २ मध्ये लिहला आहे. त्याची दुआ/ साखळी खाली दिली आहे.

https://kunalstrek.blogspot.com/2020/08/ancient-karnatak-part-2-amruteshwar.html